Propriétés du produit scalaire

icône de pdf
Signaler

I. Propriétés générales

\circ\quad Symétrie : Pour tous vecteurs u\overrightarrow{u} et v\overrightarrow{v}, on a :

uv=vu\overrightarrow{u} \cdot \overrightarrow{v} = \overrightarrow{v} \cdot \overrightarrow{u}.

\circ\quad Bilinéarité : Pour tout réel kk et pour tous vecteurs u,v,w\overrightarrow{u}, \overrightarrow{v}, \overrightarrow{w}, on a :

u(kv)=(ku)v=k(uv)\overrightarrow{u} \cdot (k \overrightarrow{v}) = (k \overrightarrow{u}) \cdot \overrightarrow{v} = k (\overrightarrow{u} \cdot \overrightarrow{v}).

u(v+w)=uv+uw\overrightarrow{u} \cdot (\overrightarrow{v} + \overrightarrow{w}) = \overrightarrow{u} \cdot \overrightarrow{v} + \overrightarrow{u} \cdot \overrightarrow{w}.

II. Identités remarquables

Soient u\overrightarrow{u} et v\overrightarrow{v} deux vecteurs, alors :

\circ\quad (u+v)2=u2+2uv+v2(\overrightarrow{u} + \overrightarrow{v})^2 = ||\overrightarrow{u}||^2 + 2 \overrightarrow{u} \cdot\overrightarrow{v} + ||\overrightarrow{v}||^2.

\circ\quad (uv)2=u22uv+v2(\overrightarrow{u} - \overrightarrow{v})^2 = ||\overrightarrow{u}||^2 - 2 \overrightarrow{u} \cdot \overrightarrow{v} + ||\overrightarrow{v}||^2.

\circ\quad (u+v)(uv)=u2v2(\overrightarrow{u} + \overrightarrow{v}) \cdot (\overrightarrow{u} - \overrightarrow{v}) = ||\overrightarrow{u}||^2 - ||\overrightarrow{v}||^2.

III. Formules du produit scalaire en fonction des normes

\circ\quad uv=u2+v2uv22\overrightarrow{u} \cdot \overrightarrow{v} = \dfrac{||\overrightarrow{u}||^2 + ||\overrightarrow{v}||^2 - ||\overrightarrow{u} - \overrightarrow{v}||^2}{2}.

\circ\quad uv=u+v2u2v22\overrightarrow{u} \cdot \overrightarrow{v} = \dfrac{||\overrightarrow{u} + \overrightarrow{v}||^2 - ||\overrightarrow{u}||^2 - ||\overrightarrow{v}||^2}{2}.

\circ\quad uv=u+v2uv24\overrightarrow{u} \cdot \overrightarrow{v} = \dfrac{||\overrightarrow{u} + \overrightarrow{v}||^2 - ||\overrightarrow{u} - \overrightarrow{v}||^2}{4}.

IV. Exemples de démonstrations

\circ\quad Démonstration de la première identité remarquable

(u+v)2=u(u+v)+v(u+v)(\overrightarrow{u} + \overrightarrow{v})^2 = \overrightarrow{u} \cdot (\overrightarrow{u} + \overrightarrow{v}) + \overrightarrow{v} \cdot (\overrightarrow{u} + \overrightarrow{v}).

=uu+uv+vu+vv= \overrightarrow{u} \cdot \overrightarrow{u} + \overrightarrow{u} \cdot \overrightarrow{v} + \overrightarrow{v} \cdot \overrightarrow{u} + \overrightarrow{v} \cdot \overrightarrow{v}.

=u2+2uv+v2= ||\overrightarrow{u}||^2 + 2 \overrightarrow{u} \cdot \overrightarrow{v} + ||\overrightarrow{v}||^2.

Donc :

2uv=u+v2u2v22 \overrightarrow{u} \cdot \overrightarrow{v} = ||\overrightarrow{u} + \overrightarrow{v}||^2 - ||\overrightarrow{u}||^2 - ||\overrightarrow{v}||^2.

uv=u+v2u2v22 \overrightarrow{u} \cdot \overrightarrow{v} = \dfrac{||\overrightarrow{u} + \overrightarrow{v}||^2 - ||\overrightarrow{u}||^2 - ||\overrightarrow{v}||^2}{2}.

\circ\quad Démonstration de la deuxième identité remarquable

(uv)2=u(uv)+v(uv)(\overrightarrow{u} - \overrightarrow{v})^2 = \overrightarrow{u} \cdot (\overrightarrow{u} - \overrightarrow{v}) + \overrightarrow{v} \cdot (\overrightarrow{u} - \overrightarrow{v}).

=uuuvvu+vv= \overrightarrow{u} \cdot \overrightarrow{u} - \overrightarrow{u} \cdot \overrightarrow{v} - \overrightarrow{v} \cdot \overrightarrow{u} + \overrightarrow{v} \cdot \overrightarrow{v}.

=u22uv+v2= ||\overrightarrow{u}||^2 - 2 \overrightarrow{u} \cdot \overrightarrow{v} + ||\overrightarrow{v}||^2.

Donc :

2uv=uv2u2v2- 2 \overrightarrow{u} \cdot \overrightarrow{v} = ||\overrightarrow{u} - \overrightarrow{v}||^2 - ||\overrightarrow{u}||^2 - ||\overrightarrow{v}||^2.

uv=u2+v2uv22\overrightarrow{u} \cdot \overrightarrow{v} = \dfrac{||\overrightarrow{u}||^2 + ||\overrightarrow{v}||^2 - ||\overrightarrow{u} - \overrightarrow{v}||^2}{2}.