Conjugué d'un nombre complexe

icône de pdf
Signaler

I. Définition

Définition : Soit zz un nombre complexe tel que z=a+ibz = a + \mathcal{i}b, avec aa et bb deux nombres réels. Alors, le conjugué de zz, noté z\overline{z}, est le nombre complexe défini par :
z=aib \overline{z} = a - \mathcal{i}b .

Exemple : Le conjugué de z=3+5iz = 3 + 5\mathcal{i} est z=35i\overline{z} = 3 - 5\mathcal{i}.

II. Propriétés

Pour tout nombre complexe zz, on a :

\circ\quad z+z=2Re(z)z + \overline{z} = 2\operatorname{Re}(z)

\circ\quad zz=2iIm(z)z - \overline{z} = 2\mathcal{i} \operatorname{Im}(z)

\circ\quad zRz=zz \in \mathbb{R} \Leftrightarrow z = \overline{z}

\circ\quad ziRz=zz \in \mathcal{i} \mathbb{R} \Leftrightarrow z = -\overline{z}

\circ\quad z=z\overline{\overline{z}} = z

\circ\quad zz=a2+b2z \overline{z} = a^2 + b^2

Démonstrations : Soit z=a+ibz = a + \mathcal{i}b avec aa et bb deux réels.

\circ\quad z+z=a+ib+aib=2a=2Re(z)z + \overline{z} = a + \mathcal{i}b + a - \mathcal{i}b = 2a = 2\operatorname{Re}(z).

\circ\quad zz=a+ib(aib)=a+iba+ib=2ib=2iIm(z)z - \overline{z} = a + \mathcal{i}b - (a - \mathcal{i}b) = a + \mathcal{i}b - a + \mathcal{i}b = 2\mathcal{i}b = 2\mathcal{i}\operatorname{Im}(z).

\circ\quad zRIm(z)=02iIm(z)=0zz=0z=zz \in \mathbb{R} \Leftrightarrow \operatorname{Im}(z) = 0 \Leftrightarrow 2\mathcal{i}\operatorname{Im}(z) = 0 \Leftrightarrow z - \overline{z} = 0 \Leftrightarrow z = \overline{z}.

\circ\quad ziRRe(z)=02Re(z)=0z+z=0z=zz \in \mathcal{i}\mathbb{R} \Leftrightarrow \operatorname{Re}(z) = 0 \Leftrightarrow 2\operatorname{Re}(z) = 0 \Leftrightarrow z + \overline{z} = 0 \Leftrightarrow z = -\overline{z}.

\circ\quad z=aib\overline{z} = a - \mathcal{i}b. Donc z=a+ib=z\overline{\overline{z}} = a + \mathcal{i}b = z.

\circ\quad zz=(a+ib)(aib)=a2i2b2=a2+b2z\overline{z} = (a + \mathcal{i}b)(a - \mathcal{i}b) = a^2 - \mathcal{i}^2 b^2 = a^2 + b^2.

Remarque :

\circ\quad Des points précédents, on déduit que :
Re(z)=z+z2 \operatorname{Re}(z) = \dfrac{z + \overline{z}}{2}
Im(z)=zz2i \operatorname{Im}(z) = \dfrac{z - \overline{z}}{2\mathcal{i}}

\circ\quad Un nombre complexe sous la forme d’un quotient peut se mettre sous forme algébrique en multipliant le numérateur et le dénominateur par le conjugué du dénominateur.

Exemple :

135i×3+5i3+5i=3+5i(3+5i)(35i) \dfrac{1}{3 - 5\mathcal{i}} \times \dfrac{3 + 5\mathcal{i}}{3 + 5\mathcal{i}} = \dfrac{3 + 5\mathcal{i}}{(3 + 5\mathcal{i})(3 - 5\mathcal{i})}

=3+5i32+52=3+5i9+25=3+5i34 = \dfrac{3 + 5\mathcal{i}}{3^2 + 5^2} = \dfrac{3 + 5\mathcal{i}}{9 + 25} = \dfrac{3 + 5\mathcal{i}}{34}

=334+534i = \dfrac{3}{34} + \dfrac{5}{34} \mathcal{i}

III. Conjugués et opérations

Propriétés : Pour tous nombres complexes zz et zz', on a :

\circ\quad z+z=z+z\overline{z + z'} = \overline{z} + \overline{z'}

\circ\quad z×z=z×z\overline{z \times z'} = \overline{z} \times \overline{z'}

\circ\quad kz=kz,kR\overline{kz} = k\overline{z}, \quad k \in \mathbb{R}

\circ\quad Si z0z \neq 0, alors (1z)=1z\overline{\left(\dfrac{1}{z}\right)} = \dfrac{1}{\overline{z}}

\circ\quad Si z0z \neq 0, alors (zz)=zz\overline{\left(\dfrac{z'}{z}\right)} = \dfrac{\overline{z'}}{\overline{z}}

\circ\quad Pour tout entier naturel nn, zn=(z)n\overline{z^n} = (\overline{z})^n

Un exemple de démonstration : Soient zz et zz' deux nombres complexes :

\circ\quad z+z=(a+ib)+(a+ib)\overline{z + z'} = \overline{(a + \mathcal{i}b) + (a' + \mathcal{i}b')}

=(a+a)+i(b+b) = \overline{(a + a') + \mathcal{i}(b + b')}

=(a+a)i(b+b) = (a + a') - \mathcal{i}(b + b')

=a+aibib = a + a' - \mathcal{i}b - \mathcal{i}b'

=(aib)+(aib) = (a - \mathcal{i}b) + (a' - \mathcal{i}b')

=z+z = \overline{z} + \overline{z'}

Exemple d'application : On donne z=2+3iz = 2 + 3i et z=45iz' = 4 - 5i. Calculer z×zz \times \overline{z'}z\overline{z'} désigne le conjugué de zz.

z×z=(2+3i)(4+5i)=8+10i+12i+15i2z \times \overline{z'} = (2 + 3i)(4 + 5i) = 8 + 10i + 12i + 15i^2.
z×z=8+22i15=7+22iz \times \overline{z'} = 8 + 22i - 15 = -7 + 22i.